Άγιος Νικόλαος ο Νέος: Ο Μάρτυς της Διπλής Δόξας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά στις 9 Μαΐου τη μνήμη του Αγίου Νικολάου του Νέου, του εν Βουνένοις μαρτυρήσαντος, ενός νεαρού στρατιώτη του Χριστού, που με τον βίο του έγινε σύμβολο πίστεως, θάρρους και ουράνιας ελπίδας. Η Ακολουθία του Αγίου —από τον Εσπερινό έως τον Όρθρο— δεν εξιστορεί απλώς ένα μαρτύριο· είναι μία λειτουργική θεολογία της αγιότητας, ένας ύμνος προς τον Θεό που «στεφανοῖ τοὺς ἀθλητάς αὐτοῦ».

«Διπλῆν χαρὰν ἐσχηκότες...» – Ο Διπλός Έπαινος του Αγίου Νικολάου

Στο τέλος των στιχηρών του Εσπερινού αναφαίνεται το θεολογικό βάθος του αγώνα του Αγίου Νικολάου: η νίκη κατά της φθοράς διά της Αναστάσεως και η δόξα του μαρτυρίου ως καρπός της εν Χριστῷ ζωής.

«Διπλῆν χαρὰν ἐσχηκότες τῇ ἀναστάσει Χριστοῦ,
καὶ τῇ ἀθλήσει σεπτῇ, τοῦ σοφοῦ Νικολάου,
διπλοῦς οὖν καὶ τοὺς ὕμνους προσάξωμεν νῦν,
καὶ θερμῶς ἀνακράξωμεν·
σῶσον ἡμᾶς, Πανάγιε Βασιλεῦ, Νικολάου ταῖς ἐντεύξεσι.»

Η χαρά της Αναστάσεως και η χαρά του μαρτυρίου συνυπάρχουν, προσκαλώντας τον πιστό σε διπλή ευγνωμοσύνη: προς τον Χριστό, αλλά και προς τον Μάρτυρά Του. Δεν υμνείται μόνο η ανδρεία, αλλά και ο Θεός που ενίσχυσε τον Άγιό Του. Δεν δοξάζεται μόνο το παρελθόν, αλλά ζητείται και η σωτηρία του παρόντος: «σῶσον ἡμᾶς... Νικολάου ταῖς ἐντεύξεσι».Αυτό το τροπάριο λειτουργεί ως θεολογικό συμπέρασμα του Εσπερινού: ο Άγιος Νικόλαος είναι καρπός της Αναστάσεως, μέτοχος της θείας δόξας, και πλέον πνευματικός οδηγός του λαού του Θεού.

Ο Διπλός Αγώνας και η Ουράνια Ανταπόδοση

«Ἀγῶνα διπλοῦν ἠγωνίσω, Ἅγιε Νικόλαε·
τὸν δρόμον τετέλεκας τῆς ἀσκησεως καὶ ἀθλήσεως·
διὸ ἐν ὑψίστοις σὺν Ἀγγέλοις χορεύεις,
ἀντάξια τῶν πόνων σου εἰληφὼς τὰ ἄνω Βασίλεια.
Ἀλλὰ πρέσβευε καὶ ὑπὲρ ἡμῶν, παμμακάριστε,
τῶν πιστῶς ἑορταζόντων τὴν πανσεβάσμιον μνήμην σου.»

Το δοξαστικό αυτό, από την ακολουθία του Όρθρου, είναι θεολογικά και ποιητικά κορυφαίο. Περιγράφει τη διπλή φύση του αγώνα του Αγίου:

• Ἀσκησις: η εσωτερική εργασία καθαρμού, η πνευματική νήψη, η εγκράτεια.

• Ἀθλήσις: η ομολογία της πίστεως, το μαρτύριο, η σφραγίδα της θυσίας.

Ο Άγιος Νικόλαος δεν αγωνίστηκε μόνο εξωτερικά απέναντι στους διώκτες, αλλά πρώτα εσωτερικά, απέναντι στα πάθη. Ολοκλήρωσε τον δρόμο του με υπομονή και καρτερία, και πλέον «χορεύει με τούς Ἀγγέλους», δηλαδή μετέχει της δόξας των ουρανίων.Η Εκκλησία, με νηφαλιότητα και πίστη, δεν περιορίζεται στη δοξολογία, αλλά καταλήγει στην παράκληση: «πρέσβευε καὶ ὑπὲρ ἡμῶν». Ο Νικόλαος είναι παρών στην ευχαριστιακή κοινότητα. Δεν είναι ένας ήρωας του παρελθόντος, αλλά μεσίτης του παρόντος.

Ο Άγιος της Ανδρείας και της Ελπίδας

Ο Άγιος Νικόλαος ο Νέος, με τη νεότητα, την καθαρότητα, την ανδρεία και την ταπείνωσή του, γίνεται πρότυπο για κάθε πιστό που αγωνίζεται στον «καλὸν ἀγῶνα». Η Ακολουθία του, μέσα από την ποίηση των ύμνων και το βάθος της δογματικής εμπειρίας, δεν τον υψώνει για να τον απομονώσει, αλλά για να μας καλέσει να τον μιμηθούμε και να ζητήσουμε τη βοήθειά του.

«Χαῖρε, τῆς πίστεως ὁμολογητὴς·
χαῖρε, ἀθλητῶν ἡ καύχησις·
χαῖρε, Μάρτυς Νικόλαε ἔνδοξε!»

Δημήτριος Τζαφέρης Θεολόγος

Λαμπαδάριος Ιερού μας ναού.