Ο απόστολος Παύλος στην Α΄ προς Κορινθίους επιστολή του (6,12-20) γράφει τα εξής· «Πάντα μοι έξεστιν αλλ’ ου πάντα συμφέρει». Το «πάντα μοι έξεστιν», κατά τους ερμηνευτές, ήταν ένα ρητό που κυκλοφορούσε στην Κόρινθο ή –το πιθανώτερο– λόγος του αποστόλου Παύλου, που είχε σχέση με τις νομικές διατάξεις της Παλαιάς Διαθήκης, αλλά παρερμηνευόταν από τους Κορινθίους, οι οποίοι το εφάρμοζαν γενικά σ’ όλα τα θέματα, ακόμη και σ’ αυτά που ρητά απαγορεύει η Καινή Διαθήκη. Όλα είναι στην εξουσία μου να τα κάνω, λέγει ο Παύλος, αλλά όλα δεν με συμφέρουν. Μπορώ να κλέψω, να φονεύσω, ν’ ασελγήσω, να κάνω λαθρεμπόριο, να γίνω πότης, κοιλιόδουλος, ναρκομανής, φανατικός καπνιστής, γενικά άσωτος. Όλα αυτά όμως με οδηγούν στην καταστροφή· υλική, πνευματική, κοινωνική.Έπειτα εκτός που δεν συμφέρουν σε μένα, δεν συμφέρουν και στους άλλους συνανθρώπους μου. Διότι είτε υφίστανται ζημία οι ίδιοι, είτε σκανδαλίζονται με τη συμπεριφορά μου και κατρακυλούν κι αυτοί προς το κακό. Ο απόστολος Παύλος, στα κεφάλαια η΄ και θ΄ της ιδίας επιστολής, αναφέρει ότι και πράγματα επιτρεπτά και ηθικώς ουδέτερα, γι’ αυτόν που τα επιτελεί, θα πρέπει ν’ αποφεύγονται, για να μη γινόμαστε αίτιοι να σκανδαλισθούν πνευματικά αδύνατοι αδελφοί και συνάνθρωποί μας. «Πάντα μοι έξεστιν, αλλ’ ου πάντα συμφέρει· πάντα μοι έξεστιν, αλλ’ ου πάντα οικοδομεί. Μηδείς το εαυτού ζητείτω, αλλά το του ετέρου έκαστος (Α΄ Κορ,10,23)· θα γράψει σε άλλη συνάφεια ο Παύλος.

Ο ίδιος ο Παύλος απείχε από εντελώς θεμιτά και δίκαια και αναφαίρετα δικαιώματά του, όπως της υλικής αμοιβής του από την Εκκλησία, και δεν έκανε χρήση των δικαιωμάτων του, για να συγκινεί και να εμπνέει με την αγγελική διαγωγή του αυτούς στους οποίους κήρυττε το ευαγγέλιο.Μάλιστα έκανε κάτι υπερβολικό και αδιανόητο για τους πολλούς. «Ελεύθερος γαρ ων εκ πάντων πάσιν εμαυτόν εδούλωσα, ίνα τους πλείονας κερδίσω» (Α΄ Κορ. 9,19) γράφει. Ενώ ήταν ελεύθερος, έκανε τον εαυτό του δούλο στους άλλους και υποτάχτηκε στα καπρίτσια και τις λόξες τους, για να τους κερδίσει με το μέρος του Χριστού. Φερόταν στους Ιουδαίους σαν Ιουδαίος, στους υπό νόμον ως υπό νόμον, στους ανόμους ως άνομος –χωρίς να είναι άνομος κατά Θεόν–, στους ασθενής ως ασθενής και στους πάντας έγινε τα πάντα, για να σώσει κάποιους απ’ αυτούς. Συγκλονίζεται κανείς όταν σκέφτεται τη συμπεριφορά αυτή του Παύλου και ζαλίζεται μπροστά στην ανιδιοτέλεια του και την γεμάτη θυσίες αγάπη του.

Εμείς, στους κάθε είδους αγώνες μας, προτάσσουμε τα δικαιώματά μας και είμαστε έτοιμοι, για να τα προασπίσουμε, να καταστρέψουμε τους πάντας και τα πάντα. Βέβαια πολύ συχνά στα Μ.Μ.Ε., στις αγορεύσεις των κοινοβουλίων και των διεθνών οργανισμών, όπως και στις καθημερινές συζητήσεις των ανθρώπων γίνεται λόγος για τα δικαιώματα του ανθρώπου εν γένει και ειδικώτερα για τα δικαιώματα του εργάτη, του παιδιού, της γυναίκας, του αναπήρου, του ασθενούς και άλλων ευπαθών και αδυνάτων κοινωνικών ομάδων. Το ενδιαφέρον μας ομως αυτό είναι εντελώς θεωρητικό και φαρισαϊκό, διότι χάριν των δικαιωμάτων μας είμαστε έτοιμοι να καταπατήσουμε τα δικαιώματα των άλλων, ακόμη και των ασθενεστέρων τάξεων.Ο Παύλος όμως θυσίαζε τα δικαιώματά του για να σώσει τους άλλους, καταστρέφοντας έτσι τον εαυτό του. Υλικά και προσωρινά βέβαια, γιατί πνευματικά και αιώνια τον αναβάθμιζε αφάνταστα και ανυπολόγιστα.«Πάντα μοι έξεστιν, αλλ’ ουκ εγώ εξουσιασθήσομαι υπό τινος». Όλα έχω τη δυνατότητα και την ελευθερία να τα κάνω. Αλλά πρέπει να προσέχω, μήπως ικανοποιώντας τις άλογες ορέξεις μου, ή ικανοποιώντας υπερεκπερισσού τις φυσιολογικές και αναγκαίες επιθυμίες μου, καταντήσω δούλος των έξεων και των ορέξεών μου. Μήπως παύσω να έχω τον έλεγχο της προσωπικότητάς μου και τεθώ εγώ κάτω από τον έλεγχο των ενστίκτων μου. Εμείς οι άνθρωποι θεωρούμε ελευθερία το να κάνουμε ό,τι θέλουμε, ξεχνώντας ότι αυτό δεν είναι πάντα προς το συμφέρον μας ούτε προς την καλώς νοούμενη έννοια της ελευθερίας. Ο Κολοκοτρώνης, κάποτε, μη έχοντας καπνό να καπνίσει στην πίπα του, έξυσε το κάρβουνο που είχε πάνω της και το άναψε αντί για καπνό. Όταν κάπνισε, κόντεψε να πνιγεί, από το βρώμικο καπνό που έβγαζε η πίπα. Μόλις συνήλθε είπε· «Είμαι υποδουλωμένος στο κάπνισμα και θέλω να ελευθερώσω την πατρίδα μου; Ας ελευθερώσω πρώτα τον εαυτό μου και μετά αυτήν». Και πέταξε την πίπα του, παύοντας από τότε το κάπνισμα.

Ο Θεός έκανε έτσι τα διάφορα όντα, ώστε να είναι απαραίτητο να εκπληρώνουν ορισμένες βασικές ανάγκες τους και η ικανοποίηση αυτών των αναγκών είναι κάτι το φυσικό. Διότι φυσικό είναι κάτι που οργάνωσε και σχεδίασε ο Θεός. Ο άνθρωπος όμως κάνει μία υπέρβαση των αναγκών του. Προσπαθεί να ικανοποιήσει όχι απλώς τις ανάγκες του αλλά όλες τις επιθυμίες του, οι οποίες δεν γνωρίζουν μέτρο και όριο. Οι επιθυμίες είναι κάτι που το κάνει όχι για να επιβιώσει, αλλά για να ικανοποιήσει τον εγωισμό του και την τάση του να ηδονίζεται συνεχώς.Ο Αδάμ και η Εύα είχαν όλα τα φρούτα στη διάθεση τους και ζήτησαν και το ένα που τους είχε απαγορέψει ο Θεός. Οι πρωτόπλαστοι δεν είχαν ανάγκη να φάνε τον απαγορευμένο καρπό αλλά είχαν επιθυμία περιέργειας και πλησμονής άμετρης.Ο Θεός έδωσε μία γυναίκα σε κάθε άνδρα. Και το αντίστροφο φυσικά. Ο Λάμεχ, ένας απόγονος του Κάιν, πήρε δύο γυναίκες, αργότερα άλλοι περισσότερες και αργότερα συνεχίζοντας την τακτική αυτή έκαναν το χαρέμι.Μπορώ να πλυθώ με ένα σαπούνι. Γιατί να αναζητώ πέντε ή δέκα και μάλιστα τα πιο ακριβά και σπάνι;. Μπορώ να ικανοποιήσω την πείνα μου με ένα απλό φαγητό. Γιατί να επιζητώ συβαριτικά γεύματα με τρία ή τέσσερα ή περισσότερα φαγητά; Μπορώ να φάω τα φρούτα του τόπου μου ή της εποχής. Γιατί να ζητώ φρούτα από την νότιο Αμερική ή την Αφρική ή τις Ινδίες ή φρούτα το καλοκαιριού ενώ είναι χειμώνας; Μπορώ να ντυθώ έχοντας δέκα κουστούμια ή φορέματα. Τι τα θέλω τα πενήντα;

«Ειπέ ίνα οι λίθοι ούτοι άρτοι γένωνται» (Ματθ. 4,4) είπε ο Διάβολος στον Χριστό, όταν τον πείραζε. Γιατί δεν έφθανε ένας λίθος να χορτάσει ο Χριστός; Έφθανε αλλά ο Διάβολος εισηγείται την αμετρία. Ας το προσέξουμε αυτό. Ο πολιτισμός μας είναι κι αυτός ανθρωποκεντρικός. Συνεπώς υπηρετεί την αμετρία και την πλησμονή. Γνώρισμα του το πληθωρικό και το ασυνήθιστο. Ο πολιτισμός μας είναι η ατέλειωτη ικανοποίηση των επιθυμιών του ανθρώπου και όχι των αναγκών. Έλεγαν οι αρχαίοι «παν μέτρον άριστον». Αλλά δυστυχώς έλεγαν «παντων πραγμάτων μέτρον ο άνθρωπος».

Στον χριστιανισμό έχω ελευθερία να διαλέξω και να προτιμήσω ανάμεσα σε διάφορα αγαθά, αλλά αυτή η ελευθερία να μη με καταντήσει δούλο των επιθυμιών μου. «Υμείς γαρ επ’ ελευθερία εκλήθητε, αδελφοί· μόνον μη την ελευθερίαν εις αφορμήν τη σαρκί» (Γαλ. 5,13). Έχω ελευθερία να χρησιμοποιήσω τα αγαθά της γης αλλά όχι να κάνω κατάχρηση. Οι χριστιανοί είναι οι «χρώμενοι» τω κόσμω τούτω, αλλά όχι οι «καταχρώμενοι» (Α´Κορ. 7,31).

Αρχιμ. Μελέτιος Απ. Βαδραχάνης