Στην αρχή με αιφνιδίασε αναπάντεχα. Αμέσως μετά με παραξένεψε. Με μπέρδεψε αρκετά και με προβλημάτισε για τα καλά. Στο τέλος όμως, με έπεισε και τώρα μου αρέσει πολύ. Πρόκειται για μια φράση του Ιερού Αυγουστίνου: «Αγάπα το Θεό και κάνε ό,τι θέλεις». Είναι μια φράση μικρή που όμως το νόημά της μοιάζει τόσο επαναστατικό και ρηξικέλευθο που ίσως και να εκπλήσσεται κανείς διαπιστώνοντας πως ανήκει σε ένα Άγιο της Εκκλησίας μας.

Αναντίρρητα, βέβαια, την πρώτη και μεγαλύτερη εντύπωση προκαλεί το δεύτερο σκέλος της φράσης, το «κάνε ό,τι θέλεις». Είναι τόσο ελκυστική και φιλελεύθερη η προτροπή που οπωσδήποτε κινεί το ενδιαφέρον μας’ συγχρόνως όμως, εγείρει και τη δυσπιστία ή και τις διαμαρτυρίες κάποιων από μας. Σαν πολύ τραβηγμένο δεν είναι; Πολύ προοδευτικό, πολύ ριζοσπαστικό και κάπως ή εντελώς αταίριαστο με τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας;

Φαίνεται πως μάλλον στο μυαλό μας έχουμε συνδέσει άρρηκτα την έννοια της Εκκλησίας και της ζωής μας μέσα σ’ Αυτήν με εντολές και αυστηρούς κανόνες. Η οπτική γωνία, όμως, απ’ την οποία ο Ιερός Αυγουστίνος αντιμετωπίζει τη ζωή στην Εκκλησία μοιάζει αρκετά διαφορετική. Προτρέπει το Χριστιανό να κάνει ό,τι θέλει σε μια προσπάθεια να τον απεγκλωβίσει από κανόνες και εντολές που όταν κανείς προσηλώνεται αποκλειστικά και μόνο στην τήρησή τους καταντούν στείρες και οδηγούν σε μια ασφυκτικά περιορισμένη πνευματικότητα. Επιχειρεί να αφυπνίσει αυτούς που βολεύονται σε μια ανούσια τυπολατρεία. Κυρίως, όμως, θέλει να προβάλλει με απλό τρόπο μια μεγάλη αλήθεια. Η Ορθοδοξία μας είναι μια πίστη απόλυτης ελευθερίας, ένα δωροποιό «πολίτευμα» που βγάζει τον άνθρωπο από τη μιζέρια της χοϊκότητας και τον θεώνει. Το μόνο που απαιτείται είναι βούληση, συνείδηση της ορθοπραξίας κι επιλογή του τρόπου ζωής που μας εξάγει απ’ την ανωριμότητά μας κι ανοίγει νέες προοπτικές στη ζωή μας.

Κι όλα αυτά γίνονται πιο σαφή και κατανοητά από το πρώτο σκέλος της φράσης. Πρόκειται για τον όρο που κατά τον Ιερό Αυγουστίνο αρκεί για να κάνει κανείς ό,τι θέλει. Η προϋπόθεση αυτή χωρά εκφραστικά σε τρεις μόνο λέξεις που το νόημά τους, όμως, ίσως δε χωρά να εκπληρωθεί σε μια ολόκληρη ζωή.

«Αγάπα το Θεό».

Αυθόρμητη, σχεδόν αυτόματη ίσως είναι η πρώτη αντίδραση μας: «Πανεύκολος όρος, όλοι αγαπάμε το Θεό». Λίγο μετά όμως, έρχεται ο προβληματισμός, το ερώτημα γίνεται προσωπικό. Εγώ αγαπώ το Θεό; Και σε τελική ανάλυση τι σημαίνει αγαπώ το Θεό; Αρκεί να κάνω ελεημοσύνη, να νηστεύω, να εκκλησιάζομαι, να τηρώ εν γένει τις εντολές Του ή μήπως είναι κάτι πέρα και πάνω απ’ όλα αυτά; Δεν ξέρω γιατί, αλλά αυτή η ερώτηση μου φέρνει έντονα στο μυαλό μια άλλη παρόμοια ερώτηση που ακούστηκε στην ακρογιαλιά της Γαλιλαίας: «Φιλείς με Πέτρο;» ρώτησε ο ίδιος ο Ιησούς το μαθητή Του. Κι εκείνος απάντησε: «Ναι Κύριε, Σύ οίδας ότι φιλώ Σε». Έχω την αίσθηση ότι όποιος μπορεί να απαντήσει όπως ο Πέτρος αγαπά πραγματικά το Θεό. Μόνο που εμείς αντίθετα απ’ τον Πέτρο δεν έχουμε αρνηθεί μία αλλά πολλές φορές τον Ιησού και ούτε μια φορά δεν έχουμε κλαύσει πικρώς γι’αυτό. Παρ’ όλ’ αυτά σίγουρα με λίγη προσπάθεια μπορούμε κι εμείς να καταφέρουμε να λέμε με ειλικρίνεια ότι αγαπάμε το Θεό.

Τελειώνοντας τούτη τη σύντομη περιπλάνηση στα βαθιά νοήματα της φράσης αυτής του Ιερού Αυγουστίνου εύκολα διαπιστώνουμε ότι τα δύο σκέλη της συνδυάζονται αρμονικά και συνδέονται απόλυτα μεταξύ τους. Πράγματι, όποιος αγαπά αληθινά το Θεό αντιλαμβάνεται ότι αβίαστα το θέλημά του ευθυγραμμίζεται με εκείνο του Θεού και αναμφίβολα μπορεί να κάνει ό,τι θέλει αφού αυτό άλλωστε θα είναι και ό,τι ο Θεός θέλει μέσα από ένα παράδοξο, συνάμα όμως το πιο γνήσιο σχήμα ελευθερίας. Έτσι, η φράση αυτή με τη μεγάλη αλήθεια που κρύβει στις λιγοστές λέξεις της θα μπορούσε να γίνει το σύνθημα για να θρυμματιστεί η λανθασμένη εικόνα που έχουν πολλοί για την Εκκλησία - βλέποντας της ως σύνολο κανόνων - αλλά και για να δώσουμε μια νέα προοπτική πιο ουσιαστική και πιο αληθινή στην πνευματική μας πορεία. Λοιπόν, «αγάπα το Θεό και κάνε ό,τι θέλεις».

Ελευθερία Γούση
Φοιτήτρια Ιατρικής Αθηνών