Η αγάπη του Θεού, αδελφοί μου, μας αξίωσε και φέτος να φτάσουμε στο κατώφλι της Μ. Σαρακοστής, στο ιερό αυτό στάδιο των πνευματικών αγώνων, για να παλέψουμε πνευματικά, ν’ ανανεωθούμε ψυχικά, να ξαναγεννηθούμε μέσα στο φως και τη χάρη της σταυρικής θυσίας του Ιησού μας.

Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι μία περίοδος του εκκλησιαστικού χρόνου που την έχουμε αφιερωμένη στο Θεό. Είναι μία προετοιμασία, ένα πνευματικό ταξίδι που προορισμός του είναι το Πάσχα. Η περίοδος αυτή που αρχίζει την “Καθαρά Δευτέρα” και συμπληρώνεται την Παρασκευή προ των Βαΐων, διαρκεί σαράντα μέρες. Υπάρχουν μερικά χαρακτηριστικά γεγονότα στην Παλαιά Διαθήκη που επηρέασαν, και οδήγησαν σιγά σιγά σε μία τεσσαρακονθήμερη πνευματική άσκηση και προετοιμασία.

Α) Στο Βιβλίο της Εξόδου σημειώνεται ότι ο Μωυσής επάνω στο όρος Σινά όπου του απεκαλύφθη ο Θεός και του παρέδωσε τον Νόμο “ην εκεί εναντίον Κυρίου τεσσαράκοντα ημέρας και τεσσαράκοντα νύκτας· άρτον ουκ έφαγεν και ύδωρ ουκ έπιεν”. Είναι αντιληπτό εδώ ότι η φανέρωση του Θεού στο Μωυσή και η αποκάλυψη του θελήματός Του συνδέεται με τεσσαρακονθήμερη πλήρη αποχή του Μωυσή από κάθε τροφή.

Β) Είναι επίσης πολύ σημαντικό, πως οι Ισραηλίτες αφ’ ότου ελευθερώθηκαν θαυματουργικά από τη δουλεία του Φαραώ στην Αίγυπτο, έως ότου μπουν στη Γη της επαγγελίας, πέρασαν μέσα από μια σκληρή δοκιμασία που κράτησε σαράντα ολόκληρα χρόνια. Αυτό το γεγονός, κατά την ερμηνεία των Πατέρων της Εκκλησίας μας, προεικονίζει και συμβολίζει την απελευθέρωση της ανθρωπότητας από τη δουλεία της αμαρτίας με τη Σταυρική Θυσία του Ιησού.

Γ) Ένα τρίτο συμβάν, πάλι από το χώρο της Παλαιάς Διαθήκης, έχει σημασία για το θέμα μας. Το βιβλίο της Γ΄ Βασιλειών διηγείται πως ο Προφήτης Ηλίας, προκειμένου να δεχθεί στο όρος Χωρήβ μια αποκάλυψη του Θεού, περπάτησε “τεσσαράκοντα ημέρας και νύκτας” μέχρι να φθάσει εκεί που του παρουσιάσθηκε ο Θεός μέσα σε μια λεπτή αύρα.

Απ’ αυτά τα χαρακτηριστικά γεγονότα που διηγείται η Αγία Γραφή, δεν δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε γιατί η Εκκλησία σιγά-σιγά έφθασε να υιοθετήσει πνευματική προετοιμασία σαράντα ημερών προ του Πάσχα. Ο αριθμός σαράντα έχει δεθεί μέσα στην αγία Γραφή με την αποκάλυψη του Θεού στον κόσμο. Με τη συμμετοχή του ανθρώπου στην αποκάλυψη αυτή.Αγαπητοί αδελφοί, η Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι μια πορεία, μια κίνηση και ένα ταξίδι. Καμία λειτουργική περίοδος της Αγίας μας Εκκλησίας δεν χαρακτηρίζεται για την στασιμότητα της. Κάποιοι ίσως βιώνουν τις εορταστικές περιόδους ως στασιμότητα και αυτό οφείλεται στην δική μας πνευματική κατάσταση, που στερηθήκαμε την χάρη του Άγιου Πνεύματος, με αποτέλεσμα να έρθει ο πνευματικός θάνατος. Αντίθετα, η Μεγάλη Τεσσαρακοστή όπως κάθε εορταστική περίοδος, αποτελεί μια δυναμική κίνηση και ένα ταξίδι που έχει αρχή, μέσον και τέλος. Έχει αρχή την Καθαρά Δευτέρα, μέσον την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως και τέλος την Παρασκευή προ του Λαζάρου (λίγο πριν την Κυριακή της Βαϊοφόρου).Όπως σε κάθε ταξίδι, ο άνθρωπος πρέπει να γνωρίζει που πηγαίνει, με ποιο μέσον και τι εφόδια θα χρειαστεί για να ανταπεξέλθει. Έτσι και σ’ αυτό το ταξίδι πρέπει να έχουμε σαφή γνώση του προορισμού μας, του σκοπού μας και των εφοδίων. Έτσι, έχουμε σκοπό, παραλληλίζοντας ένα άλλο μεγάλο ταξίδι, αυτό της εξόδου των Ιουδαίων από την γη της δουλείας στην Αίγυπτο στην Γη της επαγγελίας, να κατανοήσουμε τα σημεία που θέσαμε προκαταβολικά στην εισήγηση μας.

Να ξεκινήσουμε όμως με την ιστορία του Ιωσήφ, υιού του Ιακώβ, τον οποίο πούλησαν οι αδελφοί του για να βρεθεί στην Αίγυπτο και να ερμηνεύσει τα όνειρα του Φαραώ και να τοποθετηθεί συμβασιλέας. Πέφτει όμως πείνα στην Αίγυπτο και στο Ισραήλ, αλλά ο Ιωσήφ ερμήνευσε το όνειρα με τις 7 παχιές και ισχνές αγελάδες με την αποθήκευση των σιτηρών από του Αιγυπτίους. Γεγονός που έφερε τους Ισραηλίτες να ζητήσουν σιτάρι, μεταξύ αυτών και τα αδέλφια του Ιωσήφ.Στην ιδιαίτερη συνάντηση που είχαν μεταξύ τους, αποκαλύπτεται ο Ιωσήφ για να τους πει «Μην φοβήσθε, του γαρ Θεού εγώ ειμί», που σημαίνει μην φοβάστε, εγώ είμαι του Θεού και δεν θα σας πειράξω. Δίνει εντολή να έρθει ο πατέρας του Ιακώβ και ο μικρότερος αδερφός του Βενιαμίν για μια συγκλονιστική συνάντηση.

Αποφασίζουν λοιπόν όλοι να μείνουν στην Αίγυπτο, αλλά τα πράγματα άλλαξαν μετά τον θάνατο του Φαραώ και του Ιωσήφ και οι απόγονοι του Φαραώ θυμήθηκαν ότι οι ήταν κύριοι των Εβραίων και από ισότιμα μέλη οι Ισραηλίτες μετατράπηκαν σε δούλους. Πόθος τους η επιστροφή από την γη της δουλείας στη Γη της επαγγελίας, πόθο που τον εκφράζουν στον Θεό. Εκεί εμφανίζεται ο Μωυσής για να τους οδηγήσει στην έξοδο κατ’ εντολή του Θεού. Αυτό είναι το ιστορικό πλαίσιο, συνοπτικά και περιληπτικά, μιας ωραίας και παράλληλα δραματικής εξόδου των Ιουδαίων.

Πώς μπορεί αυτή η ιερή ιστορία αυτή, να βρει εφαρμογή στην δική μας πορεία, από την προσωπική γη της δουλείας μας στη Γη της επαγγελίας μας; Όταν λέμε ότι ζούμεστην γη της πνευματικής δουλείας, πώς την ορίζουν οι Άγιοι Πατέρες μας;Για εμάς γη της δουλείας, είναι η γη της αμαρτίας, των παθών, όπου ο άνθρωπος χρησιμοποιώντας το αυτεξούσιο (ελεύθερη επιλογή), αρνήθηκε τη Γη της επαγγελίας για την οποία δημιουργήθηκε και οδηγήθηκε «εις χώραν μακράν», στη γη των παθών. Αντίθετα για εμάς η γη της επαγγελίας, είναι η επιστροφή στο αρχαίο κάλλος, το κάλλος που χάρισε ο Θεός στον άνθρωπο, δημιουργώντας τον κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του. Εμείς οιάνθρωποι, κάναμε κακή χρήση της ελευθερίας μας και απομακρυνθήκαμε από τον Θεό καιτην Γη της επαγγελίας.Ήθελαν λοιπόν οι Ιουδαίοι να ξεφύγουν αλλά δεν μπορούσαν, προετοίμαζαν όμως τον εαυτό τους για την έξοδο τους, μιλώντας στον Θεό. Η ταπείνωσή τους από τους Αιγυπτίους τούς δημιούργησε τον πόθο για τον Θεό, τον πόθο της επιστροφής στη γη των πατέρων τους. Σκέφτονταν την κρίση του Θεού, που ήταν αυστηρός μαζί τους και παράλληλα έκλαιγαν με θρήνο γοερό για την πατρίδα που χάσανε.Αυτήν την κατάσταση την ζούμε αδελφοί μου, την περίοδο του Τριωδίου, τις τέσσερις προπαρασκευαστικές Κυριακές πριν την είσοδο μας στην Μεγάλη Τεσσαρακοστή.

Πρώτη Κυριακή, Τελώνου και Φαρισαίου, η ταπείνωση σώζει. Ταπεινώθηκαν οι Ιουδαίοι στην γη της δουλείας, ταπεινώνονται και οι άνθρωποι με την αμαρτία. Δεύτερη Κυριακή, θυμόμαστε και εμείς μέσω του άσωτου υιού, το σπίτι του δικού μας πατέρα που εγκαταλείψαμε συνειδητά, και γεννιέται μέσα στην καρδιά μας η μετάνοια, για την άστοχη επιλογή μας, για την άστοχη χρήση της ελεύθερης επιλογής μας. Τρίτη Κυριακή του Τριωδίου, η μέλλουσα κρίση, έρχεται ο Χριστός για να κρίνει ζώντας και νεκρούς. ΤέταρτηΚυριακή, ο χαμένος παράδεισος, και ο Αδάμ κλαίει για τον παράδεισο που έχασε. Μας υπενθυμίζουν την κατάσταση των Ιουδαίων πριν τη μεγάλη έξοδο.

Αυτά όμως δεν ήταν ικανά για να ωθήσουν τους Ιουδαίους προς την μεγάληέξοδο. Έλειπε ο ηγέτης, που θα ενέπνεε τον λαό και θα τον οδηγούσε στη Γη της επαγγελίας. Και αυτός ήταν ο Μωυσής, που κλήθηκε από τον Θεό, να οδηγήσει τον λαό και να εκτελέσει την μεγάλη και δύσκολη αποστολή που του ανέθεσε.Και στη δική μας πορεία, ο Μωυσής είναι ο επίσκοπος μας, αυτός που έθεσε ο ίδιος ο Θεός ως ηγέτη της τοπικής εκκλησίας, που μπορεί με το χάρισμα που έχει απ’ τον Θεό να εμπνεύσει στην καρδιά μας αισθήματα και βιώματα αγωνιστικότητας πνευματικής, μπορεί να μας ξυπνήσει από την ραστώνη που έχουμε πέσει και να δώσει το έναυσμα της δικής μας εξόδου.

Ο Μωυσής όμως είχε και συνεργάτες, τον Ααρών και αργότερα τον Ιησού του Ναυή και αυτοί στη δική μας πορεία είναι οι πνευματικοί πατέρες που μας αναδέχονται στο ιερό μυστήριο της εξομολογήσεως. Πνευματική ζωή χωρίς πνευματικό πατέρα δεν γίνεται. Ο άνθρωπος εύκολα απογοητεύεται όταν δεν έχει έναν πνευματικό οδηγό σε αυτήν την πορεία του από την γη της δουλείας, στην γη της επαγγελίας. Αυτός που κίνησε μόνος του για την γη της επαγγελίας γρήγορα απογοητεύτηκε ή τον έφαγαν τα άγρια θηρία.

Πώς πρέπει να είναι ο πνευματικός πατέρας, θα το δούμε μελετώντας τη ζωή του Μωυσή. Ποιος ήταν ο Μωυσής;Καταρχήν ήταν άνθρωπος του Θεού. Τον γνώριζε ο Θεός, αλλά και ο Μωυσής γνώριζε τον Θεό. Έτσι και ο πνευματικός πατέρας πρέπει να είναι γνωστός στον Θεό και νατον γνωρίζει ο Θεός και πώς θα το γνωρίζει:

1. Όταν είναι κανονικά χειροτονημένος ιερεύς και έχει την ευλογία του επισκόπου να εξομολογεί και αν η ζωή του είναι τέτοια που να παρίσταται με θάρρος απέναντι στον Θεό.

2. Ο πνευματικός μας πατέρας πρέπει να γνωρίζει το όνομα του Θεού. Όπως και στην συνάντηση του Θεού με τον Μωυσή, τον ρώτησε εσύ με βάζεις να κάνω κάτι τέτοιο μεγάλο και σπουδαίο και ακατόρθωτο, ποιο είναι το όνομα σου για να απαντήσει ο Θεός: «Εγώ ειμί ο ων», εγώ είμαι αυτός που υπάρχει, που δεν υπήρχε χρόνος που δεν υπήρχα εγώ, που πάντα υπάρχω και επειδή εγώ υπάρχω όλα τα άλλα υπάρχουν. Έτσι και ο πνευματικός πατέρας πρέπει να γνωρίζει το όνομα του Θεού και να το φανερώνει στα παιδιά του.

3. Ο Μωυσής γνώριζε και ερμήνευε τον νόμο του Θεού. Έτσι και ο πνευματικός οφείλει ναγνωρίζει και να ερμηνεύει τον νόμο του Θεού. Να μελετάει το ευαγγέλιο και τους κανόνες της εκκλησίας και

4. Όπως ο Μωυσής υπάκουε στις εντολές του Θεού, έτσι και ο πνευματικός οφείλει να υπακούει στις εντολές της Εκκλησίας και του επισκόπου. Δεν μπορεί αυθαίρετα να ποιμαίνει και να εξομολογεί. Πνευματικός πατέρας που δεν υπακούει, δεν μπορεί να απαιτήσει υπακοή από τα πνευματικά του παιδιά.Και έρχεται ο Μωυσής και ξεσηκώνει τους Ισραηλίτες. Φθάνουν μπροστά στην Ερυθρά Θάλασσα. Καταφθάνουν και οι Αιγύπτιοι για να τους συλλάβουν. Βρίσκονταμπροστά στο αδιέξοδο, για να σκιστούν τα νερά στα δύο και να σωθούν οι Ιουδαίοι. Η δική μας Ερυθρά Θάλασσα, είναι οι λογισμοί. Αυτοί που έρχονται για να πνίξουν την απόφασή μας να αγωνιστούμε στο στάδιο των αρετών. Να λοιπόν, εκεί που μας πνίγουν τα «κύματα»των λογισμών ότι δεν θα τα καταφέρουμε, έρχεται ο πνευματικός πατέρας και διαλύει τα «κύματα» αυτά.Πορεύονται στην Ερυθρά Θάλασσα και κατόπιν στην έρημο με τα θηρία, όπου φοβούνται και κρυώνουν. Και ο Μωυσής προσεύχεται και στήλη φωτεινή τους ζεσταίνει. Και για εμάς, στήλη φωτεινή είναι η προσευχή, που πάντοτε η Εκκλησία μάς την προβάλλει, που τον φωτίζει τον άνθρωπο, τον ζεσταίνει, τον ζωογονεί και τον προστατεύει. Η προσευχή που φωτίζει το σκοτάδι των ανθρώπων, όπως μας λέει ο Άγριος Γρηγόριος ο Παλαμάς.

Πέντε στήλες προσευχής ανάβει η αγία μας Εκκλησία: Πρώτη φωτεινή στήλη το Μέγα Απόδειπνο, μια εκτεταμένη βραδινή προσευχή, μέσα στο οποίο ανάβουν δύο φωτεινές λαμπάδες. Η πρώτη λαμπάδα είναι το «μεθ’ ημών ο Θεός, γνώτε έθνη και ηττάσθε ότι μεθ’ ημών ο Θεός» και η δεύτερη το «Κύριε των δυνάμεων μεθ’ ημών γενού». Αυτά τα δύο φωτίζουν τον άνθρωπο, γιατί σ’ αυτήν την πορεία δεν είμαστε μόνοι αλλά έχουμε τον Θεό μαζί μας, «Ει ο Θεός μεθ’ ημών, τις καθ’ ημών;».

Δεύτερη φωτεινή στήλη ο Μεγάλος Κανόνας, που γράφτηκε από τον Άγιο Ανδρέα Κρήτης, και θα τονίσουμε μονάχα τον στίχο «ελέησον με ο Θεός, ελέησον με». Σ’ αυτόν τον αγώναέχουμε το έλεος του Θεού που όλα τα καλύπτει, όλα τα προστατεύει και όλα τα συγχωρεί.

Τρίτη φωτεινή στήλη, οι κατανυκτικοί Εσπερινοί, όπου ακούμε ένα πολύ όμορφο προκείμενο: «Μη αποστρέψεις το πρόσωπο σου από του παιδός σου, ότι θλίβομαι, ταχύ επάκουσον με». Μην γυρνάς το πρόσωπο σου, ξέρω ότι βουλιάζω στον βούρκο της αμαρτίας, αλλά ξέρω ότι εσύ είσαι ο πατέρας μου και εγώ είμαι το παιδί σου και οφείλεις να με ακούσεις γρήγορα. Ο Θεός μας δεν είναι βαρήκοος αλλά ακούει γρήγορα την προσευχή των παιδιών του.

Τέταρτη φωτεινή στήλη, οι Χαιρετισμοί της Παναγίας. Ψάλλουμε προς την Παναγία μας, που είναι φως στον πνευματικό μας αγώνα και προπορεύεται και μας παρηγορεί.

Πέμπτη φωτεινή στήλη, η Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία, όπου παίρνουμε εκείνο το σημείο που ψάλλουμε αντί χερουβικού ύμνου «Πίστει και πόθω προσέλθομεν ίνα μέτοχοι ζωής αιωνίου γενώμεθα αλληλούια». Σε αυτήν την πορεία πρέπει να πορευτούμε με πίστη και πόθο, όχι με αγγαρεία και μιζέρια, αλλά με όλη μας την καρδιά και χαρά.

Στην πορεία λοιπόν δίψασαν, για να προσευχηθεί ο Μωυσής και να χτυπήσει με τη ράβδο του τον βράχο και να τρέξει γάργαρο και καθάριο νερό. Και ποιος είναι ο βράχος για το νερό στην δική μας πορεία; Είναι ο λόγος του Θεού, το Ευαγγέλιο, η Παλαιά και η Καινή Διαθήκη, είναι η διδασκαλία των πατέρων της Εκκλησίας μας, είναι τα πνευματικά συγγράμματά τους. Η Εκκλησία αυτή την περίοδο άνοιξε τις κάνουλες του πνευματικού νερού και ακούμε συνεχόμενα λόγο Θεού. Και έχουμε χρόνο να μελετούμε τον λόγο του Θεού.Στην συνέχεια πείνασαν, για να τους στείλει ο Θεός ορτύκια για να συντηρηθούν. Και αυτά τα ορτύκια για εμάς είναι οι πέντε Κυριακές της Τεσσαρακοστής.

Η Κυριακή της Ορθοδοξίας, ορθό δόγμα, η Κυριακή του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ορθοπραξία και ορθό ήθος, η Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, ο Σταυρός του Κυρίου, η Κυριακή του Ιωάννου της Κλίμακος, η ανάβαση προς την αγάπη και τέλος η πέμπτη Κυριακή της Μαρίας της Αιγυπτίας, μετάνοια και συντριβή λόγω της αμαρτίας της.Τα ορτύκια όμως τελείωσαν για να έρθει το μάννα εξ’ ουρανού. Και το δικό μας μάννα είναι ο άφθαρτος Ιησούς Χριστός, είναι το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου μας. Να κατανοήσουμε ότι χωρίς αυτά δεν μπορούμε να έχουμε ζωή αιώνια.

Το ταξίδι μας φθάνει προς το τέλος του. Και ο Μωυσής ανεβαίνει στο όρος Σινά. Και το δικό μας όρος είναι η Μεγάλη Εβδομάδα. Μπήκε λέει σε μια γνόφο, μια ομίχλη, όπου δεν βλέπεις, δεν ακούς, αλλά αισθάνεσαι. Εκεί υπέγραψε την πρώτη διαθήκη και στο δικό μας Σινά συνάπτεται μια δεύτερη διαθήκη, πολύ ανώτερη από την πρώτη, η διαθήκη που υπογράφτηκε με αίμα στις καρδιές όλων των ανθρώπων.

Η Μεγάλη Εβδομάδα δεν είναι το τέλος. Το τέλος είναι η ημέρα της Αναστάσεως. Αυτή είναι η δική μας γη της επαγγελίας. Ας μην γίνουν τα πάθη μας, αφορμή και αιτία για να μην εισέλθουμε στην γη της επαγγελίας. Όταν γιορτάζουμε την Ανάσταση, γιορτάζουμε την είσοδο του ανθρώπου στην γη της επαγγελίας. Το καράβι που θα μας οδηγήσει είναι η Αγία μας Εκκλησία και οφείλουμε να είμαστε συνειδητά μέλη της και ν’ αγωνιζόμαστε για την γη της επαγγελίας.

Προσπαθήσαμε άτεχνα να μεταφερθούμε σε ένα όμορφο ταξίδι, το ταξίδι των Ιουδαίων από την γη της δουλείας, στην γη της επαγγελίας και να το παραλληλίσουμε με το δικό μας ταξίδι, από την γη των παθών, στην γη της χάριτος του Θεού.

Ευχηθείτε πατέρες και άγιοι αδερφοί ούτως ώστε αυτό το ταξίδι να πετύχει εν Χριστώ για όλους μας και όλοι μας να χαρούμε πραγματικά ανάσταση μέσα στην καρδιά μας. Και όταν φύγουμε απ’ αυτή τη ζωή, δι’ ευχών των Αγίων της Εκκλησίας μας, ιδιαιτέρως των αγίων Αποστόλων και διά πρεσβειών της Υπεραγίας Θεοτόκου να μπορέσουμε, ανοίγοντας τα μάτια στην άλλη ζωή, να δούμε την γη της επαγγελίας, να χαριστεί και να δωρηθεί σε όλους μας.

Δ.