Yπάρχουν πολλῶν εἰδῶν κριτικές πού διακρίνονται ἀνάλογα μέ τό ἀντικείμενό τους. Θά ἤθελα ὅμως νά σταθοῦμε λίγο στήν αὐτοκριτική καί στήν κριτική τῶν ἄλλων. Καί οἱ δύο χρειάζεται νά ἔχουν μερικά χαρακτηριστικά καίριας σημασίας, ὅπως τήν πραότητα, τή σύνεση, τήν περίσκεψη, τήν ἀντικειμενικότητα, τήν ἐποικοδομητική καί ὄχι κατεδαφιστική διάθεση, τήν προσοχή γιά νά μήν ὑπάρχει οὔτε ὑπερβολική ἐπιείκεια, οὔτε ἄμετρη αὐστηρότητα.

Δύσκολο ἔργο ἡ κριτική, καθώς καί ὁ κρίνων κρίνεται. Κρίνω τόν ἑαυτό μου γιά νά διαπιστώσω τά λάθη μου, νά ἐπανορθώσω ὅ,τι εἶναι δυνατόν καί νά μήν τό ἐπαναλάβω. Δέν ὠφελεῖ νά παραδοθῶ στή συντριβή καί στήν αὐτολύπηση, νά γκρεμίσω τήν αὐτοπεποίθησή μου. Σκοπός εἶναι νά διορθώνονται τά σφάλματα. Κρίνω τούς ἄλλους μετά λόγου γνώσεως. Δέν μπορεῖ π.χ. νά κρίνω οἰκοδομικά θέματα, ἄν δέν ἔχω ἀνάλογες γνώσεις. Ὡς πρός τήν συμπεριφορά τῶν τρίτων ἐδῶ πιά μπαίνει σάν κυρίαρχο στοιχεῖο ἡ πρόθεση.

Γιατί κρίνουμε; Γιά νά φουσκώνουμε σάν παγώνια μετά τήν σύγκριση, νά, ἐγώ δέν κάνω τέτοια, ἔχω ἀνωτερότητα, εἶμαι καλός; Γιά νά εἰρωνευτοῦμε ἄμεσα ἤ ἔμμεσα, καί νά διασύρουμε σκόπιμα, ἀγνοώντας τό «μή κρίνετε ἵνα μή κριθῆτε»; Γιά νά καταδείξουμε τήν ὑπεροχή μας, αὐτόδιοριζόμενοι τιμητές τῶν πάντων;

Μή γένοιτο. Φιλική κριτική, διακριτική πρό πάντων, ὅταν χρειάζεται νά διορθωθεῖ κάτι πού ὁ ἄλλος εἶπε ἤ ἔπραξε, ἀπό λάθος θεώρηση, ἀπό λάθος πληροφόρηση, ἀπό λάθος ἐκτίμηση: - Φίλε μου, ἐπίτρεψέ μου ἄν κι ἐγώ κάνω συχνά τόσα λάθη, νά σοῦ ὑποδείξω ὅτι τό συγκεκριμένο πράγμα μπορεῖς νά τό πεῖς κι ἀλλιῶς, γιά νά μήν βλάπτεις. Ἔτσι ἡ κριτική μέ καλή προαίρεση, ταπείνωση, εἰλικρίνεια καί ἁπλότητα καρδιᾶς, θά εἶναι χρήσιμη χωρίς νά πικραίνει ποτέ κανένα.

Κλειώ-Σταυρούλα Κουράση