Ο πέμπτος μακαρισμός του Κυρίου αναφέρεται στους ελεήμονες: Μακάριοι οι ελεήμονες, ότι αυτοί ελεηθήσονται. Ο Ιησούς Χριστός ο οποίος μακαρίζει τους ελεήμονες, είναι ο Ίδιος οικτίρμων και ελεήμων, μακρόθυμος και πολυέλεος, κατά τον λόγο του προφήτου Δαβίδ. Αφού όμως ο Θεός είναι ελεήμων και μας προτρέπει να γίνουμε κι εμείς ελεήμονες, επομένως μας προτρέπει να Του ομοιάσουμε. Ο άνθρωπος, λοιπόν, που είναι ελεήμων, είναι μιμητής του Κυρίου. Ο ιερός Χρυσόστομος λέγει ότι η ελεημοσύνη είναι μεγάλο αγαθό και δώρο του Θεού και όταν την εξασκούμε μας εξομοιώνει, κατά το δυνατόν, με τον Θεό. Και συνεχίζει ο Άγιος: «Η ελεημοσύνη είναι σπουδαιότερο από το να ανασταίνει κανείς νεκρούς. Διότι είναι πολύ πιο σπουδαίο να δώσεις τροφή στον Χριστό που πεινά, παρά να αναστήσεις νεκρούς στο όνομα του Χριστού. Στην πρώτη περίπτωση εσύ ευεργετείς τον Χριστό, στην δεύτερη περίπτωση ο Χριστός ευεργετεί εσένα. Και αμείβεται κανείς όταν ευεργετεί, όχι όταν τον ευεργετούν. Η δε αμοιβή την οποία μας δίδει ο Χριστός για την ελεημοσύνη που κάνουμε στο όνομα Του, είναι το μέγα Του έλεος».

Ο ελεήμων άνθρωπος προσφέρει ανθρώπινη αγάπη στον αδελφό του και δέχεται από τον ελεήμονα Χριστό το θείο έλεος. Προσφέρει στον αδελφό του αγαθά φθαρτά και πρόσκαιρα και δέχεται αγαθά θεία και αιώνια. Όσο περισσότερο ανοίξουμε την καρδιά μας και δώσουμε την αγάπη μας στους αδελφούς μας, δηλαδή στους αδελφούς του Χριστού, τόσο περισσότερο θα δεχθούμε μέσα μας την δική Του αγάπη. Αν μετατρέψουμε την καρδιά μας σε μία πηγή από όπου αναβλύζει η αγάπη προς τους αδελφούς, τότε θα τρέξει και προς εμάς το θείο έλεος από την πηγή του ελέους, τον Χριστό.

Ο Θεός, λέγει ο ιερός Χρυσόστομος, ζητά από εμάς να λάβει αφορμή, για να μάς προσφέρει όλα τα αγαθά Του. Όταν επομένως κανείς ξοδεύει για ελεημοσύνη, τότε πλουτίζει, τότε είναι μακάριος και τρισμακάριος. Όταν η καρδιά μας εκχυλίζει το έλεος, τότε έχουμε στην κατοχή μας όλα τα πλούτη του Θεού τα ουράνια.

Όμως ο Θεός δεν θέλει απλώς και μόνο να ελεούμε τους αδελφούς μας. Θέλει να πράττουμε την ελεημοσύνη χαρούμενα, με ανοιχτή καρδιά. Ιλαρόν γαρ δότην αγαπά ο Θεός, όπως λέγει ο Απόστολος Παύλος. Εκείνος που συμπαραστέκεται στον αδελφό του και πιστεύει ότι ο αδελφός του είναι ο ίδιος ο Χριστός, πρέπει να χαίρεται που αξιώνεται να εργάζεται το έργο της αγάπης. Διότι είναι παράλογο να ανακουφίζουμε τον πόνο του αδελφού μας και εμείς να λυπούμαστε.

Εκείνος που ενεργεί την ελεημοσύνη με τον τρόπο που θέλει ο Θεός, χαίρεται πάντα και ευχαριστεί τον Κύριο για ο,τι μπόρεσε να κάμει. Στο πρόσωπο του αδελφού του που βοηθά, βλέπει τον Κύριο και το γεγονός αυτό δίνει φτερά στην ψυχή του και φθάνει ψηλά στους ουρανούς. Εκεί ακούει, όπως ο εκατόνταρχος Κορνήλιος, τον αγγελικό λόγο: «Οι προσευχές σου και οι ελεημοσύνες σου ανέβηκαν στον ουρανό ως προσφορά ευπρόσδεκτος από τον Θεό». Διότι η ελεημοσύνη είναι πραγματικά μία θυσία δοξολογίας προς τον ελεήμονα Θεό. Και όπως παρατηρεί ο ιερός Χρυσόστομος, το θυσιαστήριο του ελεήμονος ανθρώπου, δεν είναι οικοδόμημα πέτρινο επάνω στο όποιο θυσιάζεται ο Χριστός, άλλα το ίδιο το πανάγιο Σώμα του Χριστού.

Κάθε αδελφός του Χριστού, οπουδήποτε και αν ευρίσκεται είναι ένα ιερό και άγιο θυσιαστήριο επάνω στο όποιο μπορούμε να προσφέρουμε την θυσία της αγάπης. Επομένως ο κάθε πτωχός αδελφός μας, όχι μόνον δεν πρέπει να περιφρονήται από εμάς, αλλά και να είναι πρόσωπο άξιο ευλάβειας και σεβασμού. Ο αγιογραφικός λόγος τονίζει ότι ο ελεών πτωχόν δανείζει Θεόν. Και ο χρυσορρήμων Πατήρ μας θέτει το ερώτημα: «Εάν ο Θεός δανείζεται από εμάς, επομένως είναι χρεώστης μας. Στην μέλλουσα ζωή, λοιπόν, θέλεις να έχεις τον Θεό κριτή ή χρεώστη;»
Ας αγαπήσουμε την ελεημοσύνη. Πραγματικά κανένα αγαθό δεν ημπορεί να εξισωθεί με αυτήν. Αυτή μας καθαρίζει από τις αμαρτίες και μας χορηγεί το θείο έλεος, δηλαδή την σωτηρία. Όπως λέγει ο υμνητής της Άγιος Ιωάννης, στην μέλλουσα Κρίση «ενώ εσύ σωπαίνεις αυτή θα σε υπερασπίζεται. Ή, καλύτερα, ενώ εσύ σωπαίνεις, αμέτρητα στόματα ευχαριστούν για σένα. Λοιπόν τρέξε και αγόρασε την σωτηρία δια της ελεημοσύνης».

Ας μην σκεφθεί κανείς μας ότι δεν έχουμε τα απαραίτητα υλικά αγαθά για να κάνουμε ελεημοσύνη. Διότι ελεημοσύνη είναι και ένα ποτήρι κρύο νερό που θα προσφέρουμε στο όνομα του Χριστού. Ελεημοσύνη είναι και μία ευχή που θα κάνουμε στον Χριστό για κάποιον αδελφό μας. Ελεημοσύνη είναι και η λύπη που θα δοκιμάσουμε για μία δοκιμασία ή αρρώστια του αδελφού μας. Ελεημοσύνη είναι να έχεις καρδιά. Διότι κατά τον λόγο ενός μεγάλου Αγίου, του αββά Παμβώ, εάν έχεις καρδιά μπορείς να σωθείς.

Ιερομ. Γρηγορίου