Όταν, αγαπητοί μου, όταν ο κόσμος ακούη τη λέξι μάρτυρες, η σκέψις του πηγαίνει στους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού. Είνε βέβαια αλήθεια πως στους πρώτους αιώνες η πίεσις ήταν τρομερή. Ειδωλολάτρες, άπιστοι και άθεοι, τύραννοι και αυτοκράτορες καταδίωκαν πολύ τους χριστιανούς με σκοπό να εξοντώσουν τελείως το Χριστιανισμό, ώστε να μην ακούγεται πουθενά το όνομα του Χριστού. Χιλιάδες τότε άντρες και γυναίκες και μικρά ακόμη παιδιά προτίμησαν να μαρτυρήσουν παρά ν’αρνηθούν την πίστι του Χριστού. Είνε οι μάρτυρες των πρώτων αιώνων του Χριστιανισμού. Αλλά θα ήταν σφάλμα να ισχυρισθή κανένας ότι μάρτυρες του Χριστού υπήρχαν μονάχα στους πρώτους αιώνες. Μάρτυρες υπάρχουν υπάρχουν σ’όλες τις εποχές. Υπάρχουν και σήμερα.

Μερικές όμως εποχές ξεχωρίζουν απ’τις άλλες για το πλήθος των μαρτύρων. Είνε εποχές σκληρών διωγμών εναντίον των χριστιανών. Οι διωγμοί των εποχών αυτών δεν διαφέρουν απ’τους διωγμούς των πρώτων αιώνων, σε μερικές δε περιπτώσεις οι διωγμοί αυτοί ξεπερνούν σε αγριότητα και τους διωγμούς της αρχαίας εποχής. Μια τέτοια εποχή σκληρών διωγμών κατά της ορθοδόξου χριστιανικής πίστεως είνε κι η εποχή της τουρκοκρατίας. Πολύ υπέφεραν τότε οι χριστιανοί, ιδιαίτερα των Βαλκανίων. Οι Τούρκοι στα μέρη αυτά πίεζαν τους χριστιανούς ν’ αλλαξοπιστήσουν, και πολλοί τότε χριστιανοί, ακόμα και χωριά και επαρχίες ολόκληρες, υπέκυπταν στη βία και στην καταπίεσι, άφηναν την αληθινή θρησκεία και προσκυνούσαν το Μωάμεθ. Όλη π.χ. η γειτονική μας Αλβανία κατοικείτο άλλοτε από ορθοδόξους χριστιανούς. Η χώρα αυτή ήταν γεμάτη από εκκλησίες και μοναστήρια, από ενορίες και επισκοπές. Αλλ’ εξασκήθηκε τόση πίεσις στα μέρη αυτά, ώστε οι κάτοικοι αλλαξοπίστησαν, αρνήθηκαν το Χριστό και πήγαν στη μωαμεθανική θρησκεία. Και μια μικρή μονάχα μειονότης κατοίκων, αυτοί που κατοικούσαν στις περιοχές Χειμάρρας, Κορυτσάς και Αργυροκάστρου, στη νότια δηλαδή Αλβανία, έμειναν σταθεροί. Και αυτοί θα είχαν υποκύψει αν απ’αυτά τα μέρη αυτά της Αλβανίας δεν περνούσε ένας φλογερός κήρυκας του Ευαγγελίου, ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Αυτός με το κήρυγμά του και το μαρτύριό του κατώρθωσε να συγκρατήση το λαό της Αλβανίας, αλλά και άλλων επαρχιών απ’την αλλαξοπιστία. Αναδείχτηκε ιεραπόστολος της Ελλάδος αλλά και των άλλων βαλκανικών χωρών. Η μνήμη του ιεραποστόλου τούτου γιορτάζεται στις 24 Αυγούστου.

Σ’ αυτόν τον άγιο Κοσμά θ’ αφιερώσουμε αυτή την ομιλία μας. Να μιλήσουμε για τον άγιο Κοσμά; Αλλ’εμείς για τον άγιο Κοσμά έχουμε γράψει ιδιαίτερο βιβλίο και μέσα στο βιβλίο αυτό διαβάζει κανένας τις ομιλίες, τα θαύματα και τις προφητείες του. Πολλοί που έχουν διαβάσει το βιβλίο αυτό έχουν ωφεληθή. Είνε τόσο δυνατά τα λόγια που είπε ο άγιος Κοσμάς, ώστε και σήμερα ο χριστιανός που τα διαβάζει φωτίζεται, συγκινείται, συναισθάνεται τα αμαρτήματά του, μετανοεί και γίνεται πάλι ζωντανός χριστιανός και ευχαριστεί το Θεό, γιατί στον κόσμο έστειλε έναν τέτοιο φλογερό κήρυκα του Ευαγγελίου του, που και ύστερα από δύο αιώνες εξακολουθεί να διδάσκη το λαό.

Ο άγιος Κοσμάς γεννήθηκε σ’ένα χωριό της Ακαρνανίας. Αφού έμαθε εκεί τα πρώτα γράμματα, έφυγε και πήγε στο Άγιον Όρος και άκουσε μαθήματα από έναν περίφημο διδάσκαλο της Εκκλησίας, τον Ευγένιο Βούλγαρι. Στο Άγιον Όρος έζησε αυστηρή καλογερική ζωή. Νήστευε, προσευχόταν και μελετούσε την Αγία Γραφή και τους πατέρας της Εκκλησίας. Αλλά δεν έμεινε για πάντα στο Άγιον Όρος. Γιατί μέσα του άκουγε μια φωνή που του έλεγε, πως πρέπει μα πάη να κηρύξη και να παρηγορήση το βασανισμένο λαό. Δεν μπορούσε να ησυχάση όσο σκεπτόταν ότι κάτω, σε χωριά και σε πολιτείες, οι χριστιανοί υπέφεραν και μαρτυρούσαν για την πίστι στο Χριστό. Έφυγε λοιπόν ο άγιος Κοσμάς από το Άγιον Όρος και πήγε στην Πόλι. Ανακοίνωσε την επιθυμία του στον πατριάρχη, και έτσι με την ευλογία του πατριάρχου ο άγιος Κοσμάς σε ηλικία περίπου 45 χρόνων ξεκίνησε για τη μεγάλη του αποστολή. Δεύτερος απόστολος Παύλος έγινε. Τέσσερις μεγάλες περιοδείες έκαμε, όπως εκείνος. Σε πολλά μέρη πήγε αλλά ιδιαίτερα περιώδευσε τη Θεσσαλία, τη Δυτική Μακεδονία, την Ήπειρο και την Αλβανία, τα μέρη δηλαδή εκείνα που υπέφεραν πολύ απ’τους Τούρκους.

Παντού κήρυττε το λόγο του Θεού. Στο μέρος που κήρυττε έστηνε ένα σταυρό, και κάτω απ’το σταυρό, ανεβασμένος πάνω σ’ένα σκαμνί – πρόχειρο άμβωνα, κήρυττε το λόγο του Θεού. Κόσμος πολύς μαζευόταν. Τα λόγια του έβγαιναν απ’το στόμα του σαν φωτιά. Το Πνεύμα το Άγιο μιλούσε με την πύρινη γλώσσα του αγίου Κοσμά. Τέτοια ήταν η χάρις της διδασκαλίας του, ώστε γυναίκες, που ζούσαν στην ασωτία και στην πολυτέλεια, μετανοούσαν και άφηναν στα πόδια του τα χρυσαφικά τους, και μ’αυτά ο άγιος Κοσμάς αγόραζε κολυμβήθρες και βιβλία για τις φτωχές εκκλησίες και έχτιζε σχολεία για να μαθαίνουν γράμματα τα σκλαβόπουλα. Ληστές που ζούσαν στα βουνά, μόλις άκουγαν το λόγο του Κοσμά, μετανοούσαν και άφηναν τη ληστεία. Και Τούρκοι ακόμα, που άκουγαν και έβλεπαν τα θαύματα του Κοσμά, συγκινούνταν και έλεγαν πως ο άνθρωπος αυτός είνε άγιος.

Τέλος κακοί άνθρωποι τον συκοφάντησαν στους Τούρκους και ο πασάς του Βερατίου διέταξε να τον πιάσουν και να τον κρεμάσουν. Τον πήγαν στον Αώο ποταμό και στην όχθη του, στις 24 Αυγούστου 1779, τον κρέμασαν από ένα δέντρο. Πριν να τον κρεμάσουν ο άγιος προσευχήθηκε. Ευχαρίστησε το Θεό που τον αξίωνε να μαρτυρήση για τη δόξα του. Η αγία του ψυχή πέταξε στους ουρανούς και από κει ψηλά που είνε δεν παύει να προσεύχεται για μας και να μας διδάσκη με τις άγιες διδαχές που μας άφησε.

Ας τελειώσουμε την ομιλία αυτή με τα εξής λόγια του αγίου Κοσμά: << Τούτο σας λέγω πάλιν τώρα εις το τέλος. Να χαίρεστε και να ευφραίνεστε, πως αξιωθήκατε να είσθε ευσεβείς ορθόδοξοι χριστιανοί. Ομοίως πάλιν να κλαίγετε και να θρηνήτε δια τους ασεβείς και άπιστους και αιρετικούς όπου περιπατούνε εις το σκότος, είς τας χείρας του διαβόλου. Προσέχετε, αδελφοί μου, να μην υπερηφανεύεστε, να μην φονεύετε, να μην κλέφτετε, να μην κάμνετε όρκους, να μην φονεύετε, να μην λέγετε ψέματα, να μην κατατρέχετε ο ένας τον άλλον, να μην συκοφαντήτε, να μην στολίζετε ετούτο το σώμα το βρώμικο, όπου αύριον θα το φάνε τα σκουλήκια, αλλά να στολίζετε την ψυχήν σας, όπου είνε τιμιώτερα από όλον τον κόσμον. Νηστεύετε το κατά δύναμιν, προσεύχεσθε το κατά δύναμιν και να έχετε τον θάνατον πάντοτε εμπρός εις τα μάτια σας. Και άλλος καλύτερος διδάσκαλος δεν είνε άλλος από τον θάνατον.

Δεν είμαι άξιος, αδελφοί μου, να σας διδάσκω και να σας συμβουλεύω. Πλην αποτολμώ και παρακαλώ τον γλυκύτατον μου Ιησούν Χριστόν και Θεόν να στείλη ουρανόθεν την χάριν και την ευλογίαν του, να ευλογήσει και αυτήν την χώραν και όλα τα χωρία των χριστιανών, να ευλογήση τα σπίτια σας και τα πράγματά σας και τα έργα των χειρών σας. Και πρώτον, αδελφοί μου, άμποτε να ευσπλαγχνισθή ο Κύριος, να συγχωρήση τα αμαρτήματά σας και να σας αξιώση να περάσετε εδώ καλά, ειρηνικά, ηγαπημένα και εις αυτήν την μάταιαν ζωήν, και μετά ταύτα να πηγαίνετε εις τον παράδεισον, εις την πατρίδα μας την αληθινήν, να χαίρεσθε και να ευφραίνεσθε, να δοξάζετε, να προσκυνήτε Πατέρα, Υιόν και Άγιον Πνεύμα, Τριάδα ομοούσιον και αχώριστον>>. Αμήν.

<<Μυρίπνοα άνθη>>

του Μητροπολίτου πρ. Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου