«Eἰκών», ἐκ τοῦ ρήματος ἐοικέναι, δηλαδή ἡ ὁμοιότητα ὅπου ἀντανακλᾶ τό πρωτότυπον, ὑλοποιεῖ τήν διαρκῆ ἀνάγκη τοῦ ἀνθρώπου νά ἀπεικονίσει τόν Δημιουργό καί Σωτῆρα του μέ ἕνα γήινο καί ταπεινό χρωστῆρα. Νά θησαυρίσει τίς ἄϋλες μορφές τῶν Ἀγγέλων, νά ἀποδώσει τά ὑπερκόσμια πρόσωπα τῶν Ἁγίων. Ἄλλοτε ἀποδίδοντας «τό φυσικόν», ἄλλοτε τήν ὑπόσταση «ὥσπερ ἡ σκιά ἐν τῷ σώματι», καί ἄλλοτε τή νοητική καί τούς συμβολισμούς ἀποκρυπτογραφώντας «τά τῆς χάριτος τοῦ Εὐαγγελίου καί τῆς ἀληθείας μυστήρια». Kατά τόν Μέγα Διδάσκαλο τῆς Οἰκουμένης Βασίλειο, «ἡ γάρ τῆς εἰκόνος τιμή ἐπί τό πρωτότυπον διαβαίνει», καί «ἐπ’ αὐτῆς ἕν καί τό αὐτό προσδώσομεν» τήν προσκύνηση καί τον ἀσπασμό.

 Στόν Ἱερό Ναό τῆς ὁμώνυμης Ἐνορίας σέ θέση περίοπτη καί προσκυνητή βρίσκεται «Εἰκών» μέ μία ἀπό τίς ὡραιότερες ἀπεικονίσεις τοῦ Ὁσιομάρτυρα Προστάτη Ἁγίου μας Νικολάου τοῦ Νέου τοῦ ἐξ Ἀνατολῆς. Συχνά στηθήκαμε εὐλαβικά καί ἱκετέψαμε «ἀσπάζοντες Αὐτόν» περί ὑγείας σωματικῆς και πνευματικῆς, ἀλλά ἐλάχιστα μελετήσαμε τήν εἰκονογραφική ἀπόδοση ἀπό τόν εὐλαβῆ τεχνίτη.

Μέ στρατιωτική ἐνδυμασία ἐπιβλητικός, κάλλιστος ἀθλητής, νέος, εὐώδης, συμπαθής με ἀγγελοειδές πρόσωπο, «τῶν ἡλιακῶν ἀκτίνων ἐκπεμπόμενος», κάθεται σέ περίτεχνο χρυσό θρόνο μέ ὑποπόδιο, ἀναγγέλλοντας «τιμή καί δόξα ἐν τῷ Παραδείσῳ», καί ἀπό τήν ἁγιασμένη πλευρά του ἀπό τήν ἀπαστράπτουσα πανοπλία φρουρούμενη, «πάντες ἐν τῇ οἰκουμένῃ εὐφραίνονται» δεχόνται τήν διαρκῆ προστασία του. Περιβεβλημένος μέ μανδύα πορφυρό, τους ποταμούς τῶν ἀχράντων αἱμάτων καταδεικνύει, ὡς «ρόδον ἐρυθρόν» τό πάθος τοῦ μαρτυρίου του προσφέρει, σέ μᾶς τούς χοϊκούς ἀνήμπορους στή δίνη τῶν προβλημάτων τῆς ζωῆς μας.

Πρόκειται γιά τήν κατ’ ἐξοχήν συμβολική ἔκφραση τοῦ θριάμβου τοῦ ἀεικλεοῦς Ὁσιομάρτυρα, ἐναντίον τῆς φθορᾶς καί τοῦ θανάτου.Μέ τήν δεξιά ἀνοικτή ὑψώνει τόν Μαρτυρικό Σταυρό, μέ συστολή ἐμφορούμενος και ἀενάως ἐνθυμούμενος τόν Σταυρικό Θάνατο τοῦ Κυρίου μας. Χειρονομία σεβασμοῦ και ἀποδοχῆς τοῦ δικοῦ του μαρτυρικοῦ θανάτου. Στήν ἀριστερά κρατεῖ τό δόρυ ὑπενθυμίζοντας τόν ἀδιάκοπο ἀγῶνα κατά τῆς ἁμαρτίας, λειτουργώντας ἀποτρεπτικά, ἕτοιμος νά προστατεύσει ὅποιον ἀπειλεῖται ἀπό τήν περιρροή τοῦ κακοῦ.

Επισφράγιση πάντων τό ἀργυρότεχνο φωτοστέφανο, ὁ στέφανος τῆς ἁγιωσύνης, ἡ ἐξ ἀνθρώπων τιμή καί προσκύνηση στόν ἀθλητή πού ἔθεσε ὡς ὁδηγό πίστεως τή ρήση τοῦ Εὐαγγελίου «καί ἔσεσθε μισούμενοι ὑπό πάντων διά τό ὄνομά μου· ὁ δέ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος σωθήσεται», ἀποκαλύπτοντας τό μεγαλεῖο τῆς Οὐράνιας Ἐκκλησίας σέ μᾶς τούς ἀναξίους.

Δεηθεῖτε, φιλόχριστοι ἀδελφοί, καί μή λησμονᾶτε τούς μαρτυρικούς ἄθλους Μαρτύρων και Ὁσίων, Δικαίων καί Ἱερέων, γιατί αὐτοί προστατεύουν τόν σύγχρονο κόσμο ἀπό τίς νέες ἀπειλές καί φοβερούς κινδύνους.

 Ἠλίας Δημητρέλος Ἁγιογράφος(+)

Ἦχος πλ. β΄.

Δεῦτε ἑώα πλήθη καί ἑσπέρια, δεῦτε καί τοῖς στέμασιν τῶν εὐφημιῶν ἀναδήσωμεν τόν Ὅσιον καί Μάρτυρα Νικόλαον τόν ἐν Βουνένοις ἀθλήσαντα καί τήν πλευράν λογχευθέντα ὡς ὁ Δεσπότης Ἰησοῦς ὑπέρ οὐ προθυμως καί τήν κεφαλήν ἀπετμήθη. Διό παρ’ Αὐτῷ συναγάλλεται καί ἱκετηρίαν ποιεῖται ὑπέρ ἡμῶν τῶν ἐν πίστει ὑμνούντων αὐτοῦ τήν ἄθλησιν.

Ο Ὕμνος αὐτός ἀφιερωμένος στόν Ἅγιο Νικόλαο τόν Νέο «Τόν Ὅσιον και Μάρτυρα», εἶναι γραμμένος σέ Ἦχο πλάγιο τοῦ Δευτέρου καί ψάλλεται κατά τήν Ἀκολουθία τοῦ πανηγυρικοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς παραμονῆς τῆς Ἑορτῆς του.Δημιουργός αὐτοῦ τοῦ Ὕμνου ὅπως καί ὁλόκληρης τῆς Ἀσματικῆς Ἀκολουθίας πού ψάλλεται στίς 8 καί 9 Μαΐου εἶναι ὁ Ἱερομόναχος Ἀκάκιος ὁ ἐν Διακρούσῃ ὁ ὁποῖος ἦταν προικισμένος ἀπό τόν Θεό μέ τό χάρισμα τῆς Ὑμνογραφίας (νά γράφει δηλ. ὕμνους) καί μέ αὐτούς ἀνεφήμησε, ἐμεγάλυνε καί ἐτίμησε τόν Ἅγιό μας προσφέροντάς τους σέ Ἐκεῖνον σαν μία εὐωδιαστή ἀνθοδέσμη, ἀγάπης καί ἀφοσίωσης.

Ο Ὑμνογράφος μέσα ἀπό τόν Ἦχο τόν πλάγιο τοῦ Δευτέρου θέλει νά προκαλέσει στούς πιστούς συγκίνηση. Ὁ Ἦχος αὐτός εἶναι ἔτσι δομημένος ὥστε τό χρῶμα πού «ἀκούγεται», ὅταν ψάλλεται, νά προκαλεῖ στούς πιστούς τόν πόνο, τό πάθος, τήν κατάνυξη, τόν σπαραγμό καί νά τούς φέρνει πιό κοντά μέ τρόπο πνευματικό στό φρικτό μαρτύριο τοῦ Ἁγίου.Μέσο γιά νά φτάσουμε πνευματικά στό Μαρτύριο τοῦ Ἁγίου μας ἐκτός ἀπό τήν Ἁγιογραφία ὅπου βλέπουμε μέ παραστατικότητα τήν μορφή καί τό μαρτύριό του, εἶναι καί ἡ Βυζαντινή μας Μουσική. Ἡ Θεία καί Μεγαλουργός αὐτή

Τέχνη τήν ὁποία ταπεινά καί ἐμεῖς διακονοῦμε στό ἀναλόγιο τοῦ Ναοῦ πού εἶναι ἀφιερωμένος στόν Ὀσιομάρτυρα, μέ την ὁποία ἐκφράζουμε τά συναισθήματά μας.Χειριστής αὐτοῦ τοῦ μέσου εἶναι ὁ Ψαλμωδός ( Ἱεροψάλτης) ὁ ὁποῖος θά πρέπει νά ὑπηρετεῖ τήν μουσική πιστά και «ἐξ’ ὅλης τῆς ψυχῆς του καί ἐξ’ ὅλης τῆς διανοίας του» ἔχοντας πάντοτε καθαρή τή καρδιά του, ἐλαφρά τήν συνείδησή του καί σώφρονα τόν λογισμό του. Ὁ ψαλμωδός ἐπικαλεῖται τήν θεία Χάρι νά τοῦ ἐπιτρέψει νά μεταβῆ νοερά στον Τόπο τοῦ μαρτυρίου τοῦ Ἁγίου μας καί νά γίνει ἐκφραστής αὐτῶν τῶν στιγμῶν. Θά προσπαθήσει νά «δεῖ» μέ τά μάτια τῆς ψυχῆς του τόν Ἅγιο τήν ὥρα πού «καί τήν πλευράν» κεντᾶται μέ τήν λόγχη ὥς «ὁ Δεσπότης Ἰησοῦς» καί νά νοιώσει τον ἴδιο ψυχικό πόνο. Νά ἐκφράσει στόν σπαραγμό τῆς καρδιᾶς τοῦ Ἁγίου καί τόν πόνο του, τόν ἀνθρώπινο πόνο, ὅταν.., «και τήν κεφαλήν ἀπετμήθη». Ἐκείνη ἀκριβῶς τήν στιγμή ὁ Ἱεροψάλτης θά κάνει μία μεγάλη παύση. Τό μαρτύριο τελειώνει και ἐπέρχεται ἡ φοβερή ὥρα τοῦ θανάτου. Τίποτε δέν μπορεῖ νά περιγράψει αὐτήν τήν στιγμή ἐκτός ἀπό τήν σιωπή.

Ως Ὀρθόδοξοι γνωρίζουμε ὅμως πώς ἡ Ἀληθινή Ζωή, ἡ αἰώνια καί παντοτινή ξεκινᾶ ἀπό ἐκείνη ἀκριβῶς τήν ὥρα. Τήν ὥρα δηλ. πού ἐπέρχεται ὁ θάνατος καί μεταβαίνουμε «ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τήν ζωήν». Γι’ αὐτό τώρα ὁ Ἦχος ἀλλάζει σέ πλάγιο τοῦ Πρώτου. Ὁ ψαλμωδός ψάλλει τώρα πανηγυρικά καί εὐφρόσυνα διότι « ...παρ’ Αὐτῷ (τῷ Θεῷ)» συναγάλλεται ὁ Ἅγιός μας. Βρίσκεται ἤδη πλάι στόν Οὐράνιο Θρόνο ἀνάμεσα στούς μάρτυρες τῆς πίστεώς μας. Ἀμέσως μετά ὁ Ἦχος ἀλλάζει σέ Δεύτερο διότι πρέπει νά ἐκφραστεῖ ἡ ἱκεσία, ἡ παράκληση, ἡ δέηση. « ... Καί ἱκετηρίαν ποιεῖται ὑπέρ ἡμῶν...». Τόν παρακαλοῦμε νά πρεσβεύει γιά τούς πιστούς πού τόν ἑορτάζουν, πού τόν εὐλαβοῦνται καί πού τον τιμοῦν προσκυνώντας τά ἱερά λείψανα καί τήν Εἰκόνα του καί κυρίως μιμούμενοι την ζωή τήν ὁμολογία, τήν πίστη καί τό στέρρεο φρόνημά του. Ο Ἦχος ἐπανέρχεται στόν πλάγιο τοῦ Δευτέρου τώρα πού ὁλοκληρώνεται ὁ Ὕμνος γιά νά ἐκφραστεῖ ὁ δικός μας πόνος, τό πάθος μας, ἡ ἐξαθλίωση τῆς ψυχῆς μας καί τό δικό μας μαρτύριο.

Ο Ψαλμωδός προσπαθεῖ νά βοηθήσει τούς πιστούς νά κατανοήσουν ὅτι ἀπο ἐδῶ καί πέρα πρέπει νά πονᾶμε γιά τίς δικές μας ἁμαρτίες ἐνῶ ὅταν φθάσει ἐκείνη ἡ εὐλογημένη ὥρα, μέλημά μας ἄς εἶναι νά χύσουμε καί ἐμεῖς τό αἷμα τῆς καρδιᾶς μας γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ μας.

Δημήτριος Β. Ἀναδιώτης Πρωτοψάλτης τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ μας.