Η συζήτηση άρχισε στο ταπεινό κελί του σοφού κατά Θεόν π. Ιακώβου, λίγο πριν κοιμηθή εν Κυρίω και το θέμα της ήταν για την πολυσήμαντη σημασία, που έχουν μερικές λέξεις και εκφράσεις του Ευαγγελίου μας, όπως λ.χ. η λέξη ψυχή, ζωή, δικαιοσύνη και άλλες. Και ο μακαριστός πλέον Γέροντας, αφού υπενθύμισε στους τρεις λαϊκούς επισκέπτες του, ανάμεσα στους οποίους ήμουν κι εγώ, ότι το Ευαγγέλιον έχει γραφή από θεοφώτιστους Αποστόλους μέχρι τελευταίας λεπτομερείας, και δίνει σε κάθε φράση του το άμεσο άνοιγμα προς την αλήθεια, διότι, όπως είπε:
-Το Ευαγγέλιον είναι ο δρόμος για να συναντήσουμε τον Χριστόν.
-Έχω μια απορία, πάτερ μου, είπε κάποιος από την συντροφιά, που ήταν και φοιτητής της θεολογίας. Ενώ στην επί του Όρους Ομιλία του ο Θεάνθρωπος άρχισε λέγοντας «Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι» (Ματθ. Ε΄ 3), σε άλλη ομιλία του μας λέγει «Και μάθετε απ’ εμού ότι πράος είμι και απεινός τη καρδία και ευρήσετε ανάπαυσιν ταις ψυχαίς υμών» (Ματθ. ΙΑ΄ 29). Πως γίνεται στην μια περίπτωση να προτάσσεται η ταπεινοφροσύνη, αφού «πτωχοί τω πνεύματι» είναι οι ταπεινόφρονες, και στην άλλη διδασκαλία προβάλλεται η πραότητα; Δεν είμαι άπιστος, αλλά προσπαθώ να καταλάβω. Πως γίνεται αυτό και το σημασία έχει;
-Γίνεται και καλογίνεται, φίλτατε, αποκρίθηκε ο π. Ιάκωβος. Και η σημασία είναι η εξής. Πρώτον ο Κύριος μιλά για τον εαυτό του, ότι είναι πράος και ταπεινός ώστε να μην φοβούνται οι αμαρτωλοί να τον πλησιάσουν. Γιατί πολλοί, που είναι ένοχοι και λασπωμένοι από τα παραπτώματά τους, φαντάζονται ότι θα συναντήσουν τον Χριστόν άγριον, αυστηρόν και θυμωμένον μαζί τους, διότι αμάρτησαν. Το αντίθετον συμβαίνει. Βρίσκουν έναν Θεάνθρωπον ήρεμον, μοναδικά φιλικόν και επιεική και ταπεινόν, έτοιμον να μας συγχωρήση για όλα, ναι για όλα, να μας καθαρίση τελείως από κάθε ενοχή και να μας βοηθήση με την παντοδύναμη Χάρη του να γίνουμε αχώριστοι φίλοι του για πάντα. Και δεύτερον, η πραότητα βρίσκεται μέσα στην ταπεινοφροσύνη και χωρίς την πραότητα δεν μπορείς να συναντήσης και να αγαπήσης τον Χριστόν. Η ταραχή είναι το ρούχο του διαβόλου και η πονηρία η ανάσα του. Ο Χριστός θέλει να έχουμε πραότητα και ειρήνη στην ψυχή. Και να μην φοβόμαστε να πάμε κοντά του κάθε ώρα και στιγμή.
Και μας εξηγεί στην συνέχεια, ότι αυτά, που ζητά από μας και κυρίως την υπακοή στο θέλημά του, είναι εύκολα και απλά και κυρίως ωφέλημα στην επίγεια διαβίωσή μας.
-Αν κατάλαβα καλά, πάτερ μου, η πραότητα είναι να είμαστε πάντοτε ήρεμοι, ευγενικοί, να μη θυμώνουμε, να μη παραφερόμαστε με τους άλλους και όταν ακόμη οι άλλοι παραφέρονται σε μας. Είναι ο τρίτος Μακαρισμός στην επί του Όρους Ομιλία του Θεανθρώπου, είπε πάλι ο φοιτητής της θεολογίας. Και πρόσθεσε:
-Αυτή είναι η πραότητα έναντι των ανθρώπων. Ποια όμως είναι η πραότητα έναντι του Θεού;
Και ο ταπεινός Γέροντας έκανε τον σταυρόν του, ωσάν να ζητούσε την εξ ύψους βοήθειαν και είπε:
-Πρώτον να συναισθανόμεθα, όταν προσευχόμαστε, αλλά και πάντοτε, αφού μας παρακολουθεί συνεχώς το ανύστακτον βλέμμα του Θεού, σε ποιόν βρισκόμαστε μπροστά και πόσον αχάριστοι και αμαρτωλοί είμαστε, και να έχουμε την βεβαιότητα ότι μας δέχεται και μας ανέχεται, όσο κι αν είμαστε λασπωμένοι και ένοχοι από την ματαιότητα του κόσμου τούτου. Ποιος γονιός διώχνει το παιδί του, επειδή βρωμίστηκε παίζοντας με τις λάσπες; Κανένας. Μπορεί να το μαλώση, να το συμβουλεύση, ακόμα και να το τιμωρήση, αλλά ποτέ δεν το διώχνει. Πολύ περισσότερον ο Θεός. Γι’ αυτό και ο Χριστός έλεγε, συχνά σε όσους θεράπευε, την φράση: Πορεύου εν ειρήνη και μηκέτι αμάρτανε» (Ιω. Η’ ΙΙ). Το ίδιο μας λέγει και σήμερα και πάντοτε. Να πορευόμαστε με ειρήνη και πραότητα και να μη αμαρτάνουμε πλέον. Έτσι αρχίζει και η μετάνοια και η σωτηρία μας.
-Μήπως αυτό, πάτερ μου, είναι θεωρητικό και γενικό, είπε και ο τρίτος της συντροφιάς μας. Δεν υπάρχει κάτι πιο πρακτικό, πιο άμεσο, πιο συγκεκριμένο;
-Υπάρχει, φίλε μου, αν γίνουμε κι εμείς πιο πρακτικοί, πιο άμεσοι και πιο συγκεκριμένοι με την ψυχή μας, αποκρίθηκε ο Γέροντας. Γιατί όταν μιλούμε ή σκεφτόμαστε τα πνευματικά θέματα, όλοι σχεδόν τα κρεμάμε στο τσιγκέλι της αδιαφορίας ή τα βάζουμε στο ράφι, σαν ένα κουραστικό βιβλίο, που δεν μας έλκει για διάβασμα και ξανασκύβουμε το κεφάλι στην ματαιοφροσύνη και κυρίως στην φιλαυτία, που είναι η υπερβολική και λανθασμένη αγάπη του σώματός μας και φροντίζουμε για τα βιοτικά και τα προσωρινά και μάλιστα για τα ηδονικά και ευχάριστα και όχι για τα αιώνια και θεάρεστα.
Σταματήστε για μια στιγμή ο π. Ιάκωβος, σταυροκοπήθηκε αργά και συνέχισε:
-Και για να απαντήσω πιο συγκεκριμένα και πρακτικά στην ερώτησή σου, θα σου θυμήσω την «μνήμην του Θεού», ήρεμα και ταπεινά, όπως μας διδάσκουν οι Άγιοι Πατέρες. Αυτή είναι η πραότητα έναντι του Θεού. Ήρεμα και ταπεινά. Τι είναι τώρα η «μνήμη του Θεού;»Το λέγει η ίδια η φράση και δεν χρειάζεται μετάφραση. Πρέπει να θυμόμαστε τον Θεόν. Πρέπει, όσον μπορούμε, να στρέφουμε την προσοχή μας προς τον Θεόν και τον λόγον του. Αλλιώς είναι ωσάν να ξεχνούμε και να αρνιόμαστε τον Πατέρα μας και Δημιουργόν του σύμπαντος, από τον οποίον εξαρτώνται τα πάντα, τελείως όλα. Κι εμάς και τα πράγματα, που τα κυβερνά ως Παντοδύναμος και Παντογνώστης, με αγάπη και δικαιοσύνη. Ας θυμόμαστε συνεχώς τον κυριακόν λόγον, ότι «Όπου γαρ έστιν ο θησαυρός υμών, εκεί και η καρδία υμών έσται» (Λουκ. ΙΒ 34). Δηλαδή, όπου βρίσκεται αυτό, που αγαπάτε πάνω από όλα, εκεί βρίσκεται και η καρδιά και η προσοχή και η μνήμη σας, δηλονότι όλος ο εσωτερικός σας άνθρωπος. Πρέπει, λοιπόν, να πιστεύουμε ολόψυχα στην αγάπην του Θεού, πάνω απ’ όλα, πρέπει σ’ Εκείνον να έχουμε στραμμένη την προσοχή και την μνήμη μας αδιάκοπα, όπως μας διδάσκει και ο Απόστολος Παύλος για την προσευχή: «Αδιαλείπτως προσεύχεσθε, εν παντί ευχαριστείτε τούτο γαρ θέλημα Θεού εν Χριστώ Ιησού εις υμάς» (Α΄ Θεσσ. Ε’ Ι7-Ι8). Δηλαδή, είναι θέλημα του Θεού, όπως μας το εδίδαξε ο Χριστός να σας το διδάξουμε και σε εσάς. Ότι πρέπει συνεχώς να προσευχόμαστε και να ευχαριστούμε για την αγάπη του και έτσι η μνήμη του Θεού να είναι μια συνεχής προσευχή και επικοινωνία μαζί με τον Θεόν, ώστε να συνδέουμε την ύπαρξή μας μαζί του και να προστατευόμαστε από τα δαιμονικά πάθη και τα παραπατήματα στον δρόμον της ματαιότητος.
-Δηλαδή, πάτερ μου, πρέπει όλα να τα παρατήσουμε και μέρα-νύχτα να λέμε προσευχές και να θεολογούμε, όπως κάνετε εσείς οι ασκητές; είπε και ο τρίτος της παρέας, που έμενε άφωνος σε όλη αυτήν την συζήτηση.
-Όχι, παιδί μου, δεν είπα κάτι τέτοιο, ούτε και το υπενόησα, απάντησε ήρεμα ο Γέροντας. Θα κάνουμε όλες τις απαραίτητες δουλειές μας, αλλά δεν θα ξεχνούμε τελείως και τον Θεόν. Έχουμε όλοι πολλές ευκαιρίες να τον θυμόμαστε και να λέμε ένα «Δόξα τω Θεώ» στα ευχάριστα ή ένα «Κύριε, ελέησον» στα δυσάρεστα. Κι εγώ έχω δουλειές και φροντίδες καθημερινά. Πλένω, μαγειρεύω, φροντίζω το κηπάριό μου, αλλά μέσα μου λέγω και την ευχήν, την «νοεράν ευχήν», όπως ονομάζεται και περιλαμβάνει μόνον πέντε λέξεις: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με». Και τα περιλαμβάνει όλα. Το ίδιο μπορεί, να κάνη ο καθένας, όσον του επιτρέπουν οι ασχολίες του ή όταν περπατεί ή περιμένει, όταν ταξιδεύει και γενικώς όταν έχει κάποιο χρονικόν διάλειμμα. Σημασία έχει να θυμόμαστε τον Θεόν και να μην απομακρύνουμε την προσοχή μας από αυτόν, που μας παρακολουθεί συνεχώς και φροντίζει για μας. Αυτό το έργον μπορούμε όλοι να το κάνουμε πολλές φορές την ημέρα και στα ευχάριστα και στα δυσάρεστα, που μας συμβαίνουν και ας λέμε και ένα «ευχαριστώ» στον Θεόν.
-Ακόμα και για τα δυσάρεστα πρέπει να ευχαριστούμε, πάτερ μου; ρώτησε πάλι ο τρίτος της συντροφιάς μας.
-Τότε χρειάζεται περισσότερον, παιδί μου, γιατί όσα επιτρέπει ο Θεός να μας βρούνε, είναι πάντοτε για το καλό μας, είπε ο Γέροντας. Εκείνος ξέρει καλά τα χρειαζόμαστε και τι μας ωφελεί. Ας μη το καταλαβαίνουμε την ίδια ώρα και γι’ αυτό λυπόμαστε με τα δυσάρεστα. Τα ευχάριστα πρέπει να φοβόμαστε και όχι τα δυσάρεστα. Αρκεί να τα αντιμετωπίζουμε κατά Θεόν και όχι με την κοσμικήν λογικήν. Έτσι όταν έρχονται τα ευχάριστα να λέμε «Δόξα τω Θεώ» και στα δυσάρεστα και τα πικρά να λέμε από καρδιάς το «Κύριε ελέησον». Τέλος, ας λέμε νοερά μέσα μας το όνομα του Κυρίου, Χριστέ μου, Χριστέ μου, Χριστέ μου…», πολλές φορές και αυτή η επίκληση θα μας βοηθήση και τον Θεόν θα θυμόμαστε και στον Χριστόν να πλησιάζουμε και το εξίσου σημαντικόν να γεμίζουμε την ψυχή μας με πραότητα.
Την στιγμήν αυτήν άλλαξε η ροή της συζητήσεως, διότι ο φοιτητής της θεολογίας έθεσε κάποιο άλλο θέμα και συγκεκριμένα για τον τρόπον της μετανοίας, που θα το αναφέρουμε μιάν άλλην φοράν. Για την ώραν θα μείνουμε στην πραότητα, η οποία είναι η πόρτα της πνευματικής ζωής, όπως μας εξήγησε και ο π. Ιάκωβος.

Π.Μ. ΣΩΤΗΡΧΟΥ