Τριώδιο ονομάζεται το λειτουργικό βιβλίο της Εκκλησίας που περιέχει τις ακολουθίες από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου μέχρι του Εσπερινού του Μεγάλου Σαββάτου και της παννυχίδος του Πάσχα. Το όνομα του οφείλεται στο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που έχουν οι καθημερινές ακολουθίες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, τους κανόνες με τις τρείς ωδές, τα λεγόμενα τριώδια, έργα των Στουδιτών υμνογράφων Θεοδώρου και Ιωσήφ[1]. Η περίοδος του Τριωδίου μας προετοιμάζει πνευματικά με προσευχή, νηστεία και μετάνοια για να βιώσουμε τα Άχραντα Πάθη και την ένδοξη Ανάσταση του Ιησού Χριστού.

Ξεκινά με τις τρεις προπαρασκευαστικές εβδομάδες πριν τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, δηλαδή την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου, του Ασώτου και της Απόκρεω, συνεχίζει με τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, η οποία περιλαμβάνει την περίοδο από τη Καθαρά Δευτέρα μέχρι την Παρασκευή πριν το Σάββατο του Λαζάρου, ακολουθούν οι δύο ημέρες το Σάββατο του Λαζάρου και η Κυριακή των Βαΐων οι οποίες συνδέουν τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή με τη Μεγάλη Εβδομάδα, στην οποία καταλήγει η ιερή αυτή περίοδος. Αξίζει να επισημανθεί σε αυτό το σημείο ότι οι καρναβαλικές εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στην αρχή της έναρξης του Τριωδίου δεν έχουν σχέση με τη χριστιανική παράδοση, διότι όπως είπαμε πρόκειται για κατανυκτική περίοδο που καλεί τους χριστιανούς να προετοιμαστούν για τη μεγάλη εορτή του Πάσχα[2].

Σύμφωνα με τον άγιο Νικηφόρο Κάλλιστο Ξανθόπουλο, ο πνευματικός αγώνας της περιόδου του Τριωδίου είναι μίμηση της ζωής του Χριστού, διότι έδωσε το παράδειγμα της ταπείνωσης, της προσευχής και της νηστείας με την ίδια του τη ζωή, τον Σταυρό και την Ανάσταση, για τη δική μας σωτηρία. Το στάδιο των αρετών αρχίζει με το παράδειγμα της ταπείνωσης στην προσευχή που μας δίνει ο μετανοημένος τελώνης της παραβολής. Ο εγωισμός είναι χαρακτηριστικό του διαβόλου γι’ αυτό καλούμαστε να τον αποφύγουμε προστρέχοντας στον Τριαδικό Θεό με δάκρυα μετάνοιας και ταπείνωση[3].

Δημητριος Τζαφέρης

Θεολόγος Λαμπαδάριος του Ναού μας

[1] ΙΩΑΝΝΟΥ ΦΟΥΝΤΟΥΛΗ, ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ Α’ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΛΑΤΡΕΙΑ, (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΥΓΔΟΝΙΑ, 2000) 86-87.

[2] ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΙΟΓΛΟΥ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ, ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ, (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙ, 1999) 149-150.

[3] ΣΥΝΑΞΑΡΙΟ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ.